• Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Thể thao
  • Pháp luật
  • Văn hóa - Nghệ thuật
  • Hội nhập quốc tế
  • Du lịch
  • Tòa soạn - Bạn đọc
  • Tấm gương HCM
  • Biển đảo quê hương
  • Báo in
EnglishEnglish
Quốc Hội|Quốc phòng toàn dân|Xây dựng Đảng - Chính quyền|Hội - đoàn thể
Giáo dục|Sức khỏe|Hôn nhân - Gia đình|
An ninh - Trật tự|Pháp Luật
Giải trí|Sáng tác
Bạn đọc viết|Nhịp cầu nhân ái
Giáo dục

Có một từ “muôn”

Trên Báo Bình Định số ra ngày 19.7.2018, trong bài viết Tiếc cho một từ “mớ”, chúng tôi đã trình bày về sự thay đổi ngữ nghĩa, phạm vi sử dụng và sắc thái biểu cảm của từ “mớ”. Trong tiếng Việt, có một từ khác cũng chung số phận với “mớ”, tuy không “hẩm hiu” bằng. Đó là từ “muôn”.

Trong ngôn ngữ hằng ngày, chúng ta thường gặp cách dùng muôn + danh từ như muôn nơi, muôn phương, muôn người, muôn lòng, muôn năm, muôn thuở, muôn đời, muôn hình muôn vẻ,… Về nghĩa, “muôn” được dùng để chỉ số lượng lớn không đếm được. Về vị trí ngữ pháp, “muôn” có vị trí của một số từ. Vậy, nghĩa gốc của muôn là gì và nó có phải là một số từ không?

Ngày nay, chúng ta quen với nghĩa “nhiều không đếm xuể” của “muôn” mà không còn bận tâm về nghĩa gốc của nó. Tương tự như “mớ” hiện nay được dùng với nghĩa “rất nhiều” nhưng xưa kia vốn là danh xưng chính thống của một số từ mà ngày nay ta gọi là “một trăm nghìn”, “muôn” vốn cũng là một số từ chỉ số lượng chính xác. “Muôn” chính là “một vạn”, tức “mười nghìn”.

“Vạn” chắc chắn là một từ Việt gốc Hán. Thế còn “muôn”? Đây cũng là một từ gốc Hán và có nguồn gốc xa hơn “vạn”. Các nhà ngôn ngữ đã chỉ ra, như nhiều trường hợp khác, “muôn” là âm xưa của “vạn” trong (cũng như buồng là âm xưa của phòng, buông là âm xưa của phóng). Mối quan hệ giữa hai khuôn vần /-uôn/ và /-an/ là mối quan hệ lịch sử mà ta có thể gặp trong nhiều trường hợp, tiêu biểu là muộn ~ vãn (chiều tối). Từ điển tiếng Việt cũng ghi nhận “muôn” là từ cũ có nghĩa “vạn” (Viện Ngôn ngữ học, Hoàng Phê chủ biên, 1992, tr. 646)

Vì “muôn” chính là “vạn” nên ta mới có kết hợp “muôn vạn” và một biến âm của nó là “muôn vàn”. Hơn nữa, là một số từ (bình đẳng về chức năng ngữ pháp) nên “muôn” có thể kết hợp nhiều số từ khác để tạo nên tổ hợp đẳng lập chỉ ý nghĩa khái quát “vô cùng nhiều/ lớn” như “muôn nghìn”, “muôn triệu”.

Như vậy, từ một số từ chỉ số lượng chính xác, “muôn” dần bị “giáng cấp” thành một số từ chỉ số lượng áng chừng. Hơn nữa, ý nghĩa “một trăm nghìn” của nó bị tự “vạn” chiếm giữ và bản thân nó bị đẩy vào hàng từ cũ. Số phận của “muôn” cũng chẳng hơn gì “mớ” !                   

ThS. PHẠM TUẤN VŨ

email
email
Chia sẻ:
Images/bookmark/facebook_48.png Images/bookmark/yahoo.jpg Images/bookmark/twitter_48.png Images/bookmark/google_48.png
top
(0)
(*) Đề nghị bạn đọc sử dụng tiếng Việt có dấu và ghi rõ địa chỉ email để Tòa soạn liên hệ khi cần thiết. Tòa soạn cảm ơn và xin tiếp thu tất cả các ý kiến mang tính xây dựng của bạn đọc.
(*)
Các tin bài khác
Giảm áp lực, tăng sáng tạo trong học đường  (22/5/2019)  
Xúc tiến đầu tư xây dựng trường học song ngữ liên cấp tại Bình Định  (21/5/2019)  
Học sinh trung học cơ sở được miễn học phí theo lộ trình  (21/5/2019)  
Cô giáo đánh nhiều học sinh trong giờ thi bị thôi việc  (21/5/2019)  
Địa phương lo triển khai dạy học lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới  (20/5/2019)  
Ðón đầu cơ hội  (20/5/2019)  
Ôn thi tuyển sinh vào 10: Theo năng lực học sinh  (18/5/2019)  
UBND tỉnh họp Ban chỉ đạo thi THPT quốc gia và tuyển sinh vào lớp 10  (17/5/2019)  
Kỳ thi THPT Quốc gia 2019: Thí sinh đăng ký xét tuyển đại học giảm  (17/5/2019)  
Thiếu giáo viên dạy lớp 1 theo chương trình mới  (17/5/2019)  
Đại hội Đảng
VIỆT NAM - ASEAN
I- Tower Quy Nhơn
Kế hoạch khám sàng lọc và truyền thông nhân ngày thị giác thế giới tại Bình Định năm 2020
Liên hệ quảng cáo
CÔNG TY BẢO VIỆT NHÂN THỌ  BẮC BÌNH ĐỊNH
bidiphar
Tuyển dụng công chức, viên chức
Đầu tư vào Bình Định
Công báo
 
Chính trị | Kinh tế | Xã hội | Thể thao | Pháp luật | Văn hóa - Nghệ thuật | Du lịch | Khoa học - Công nghệ | Trong nước | Thế giới | Đất nước - Con người
Góp ý - Liên hệ
Đặt Báo Bình Định làm trang chủ
Font Unicode
[ Back to top ]
Bản quyền thuộc về Báo Bình Định
Giấy phép hoạt động báo chí điện tử số 96/GP-BTTTT của Bộ Thông Tin và Truyền Thông cấp ngày 25.2.2016
Tổng biên tập: TRẦN THANH HẢI
Tòa soạn: 84 Phạm Hùng, TP.Quy Nhơn
Điện thoại: 0256.3821867 - 3813573 - 3818664
E-mail:baobinhdinh1@gmail.com. Website:http://baobinhdinh.vn