Dấu ấn sáng tạo qua điểm nhìn lịch sử
Khúc ca bi tráng là tập kịch của kịch tác gia Văn Trọng Hùng do Nhà xuất bản sân khấu ấn hành năm 2018. Tập kịch bao gồm 7 kịch bản. Trong đó, có 5 kịch bản ông viết gần đây: Nhìn lại một vương triều (2011), Khúc ca bi tráng (2013), Nước non cửa Phật (2016), Hồn tháp (2016), Quan khiêng võng (2017) và 2 kịch bản trước đây mà ông tâm đắc: Đi tìm chân chúa (1997), Luận anh hùng (2003).
Kịch của Văn Trọng Hùng gắn với thể tài lịch sử. Ở đó, ông nhận diện những góc khuất lịch sử bằng sự tinh tế, sắc cạnh của mình. Ở Nhìn lại một vương triều, tác giả nhìn nhận, soi rọi lại nhân vật lịch sử Hồ Quý Ly trong cái nhìn khách quan công - tội, thử đo bề sâu nội tâm của nhân vật này để phác họa một người nặng lòng với dân với nước. Hay trong Đi tìm chân chúa là một Đào Duy Từ “chất dày công đức” yêu nước thương dân lại tâm huyết với “nghiệp hát Tuồng vốn quý của cha ông”. Đào Duy Từ về cõi vĩnh hằng khi bao ước vọng còn dở dang. Kịch bản còn mang đến thông điệp trong việc trọng dụng nhân tài: Dùng người, đừng nên câu nệ tiểu tiết.
Trong kịch của mình, Văn Trọng Hùng tâm đắc với phát hiện rằng, hùng tâm của kẻ sĩ là cái chí vượt thời đại. Ví như trong kịch bản Khúc ca bi tráng, những bậc anh hùng như Võ Tánh, Trần Quang Diệu được ông khắc họa đậm nét. Tấm lòng vì dân, khí chất của bậc trượng phu, và tình bạn đặc biệt của hai người ở hai đầu chiến tuyến Võ Tánh - Trần Quang Diệu tạo ấn tượng sâu sắc với người đọc.
Chính việc soi lịch sử trên nhiều góc nhìn, đặt chúng dưới nhiều nguồn sáng khác nhau, kịch của Văn Trọng Hùng dù có chất lịch sử, nhưng lịch sử chỉ giữ vai trò là môi trường, là chất liệu để ông sáng tạo. Bằng sự chiêm nghiệm, cái nhìn tinh sắc, tác giả nhìn nhận lại nhiều sự kiện và nhân vật lịch sử đậm nét, sinh động hơn. Ta còn thấy những Trần Nhân Tông, Trần Anh Tông, Văn Quan trong Nước non cửa Phật; Lê Đại Cang trong Quan khiêng võng… Mỗi số phận nhân vật, mỗi câu chuyện đều hàm chứa những thông điệp về con người, về hành pháp, về những giá trị nhân bản, gần gụi với đời thực.
Hầu hết những kịch bản trong Khúc ca bi tráng đều đã được chuyển thể, được nhiều đơn vị dàn dựng thành công, trong đó đương nhiên dẫn đầu là Đoàn Ca kịch bài chòi Bình Định và Nhà hát tuồng Đào Tấn với nhiều giải thưởng cao trong các liên hoan, hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc. Khúc ca bi tráng là tập kịch thứ 2 của Văn Trọng Hùng được xuất bản, sau tập Đi tìm chân chúa (2004).
VÂN PHI